Vandaag samen met een vriendin een bezoekje gebracht aan het Kröller Müller Museum. Eerst met de trein vanaf Amsterdam Centraal naar Ede-Wageningen en aldaar de OV-fiets genomen om het laatste stuk (14 km) over de Hoge Veluwe te fietsen. Na heel wat kilometers te zijn omgereden, kwamen we na ruim twee uur fietsen uiteindelijk bij de ingang van het Nationaal Park De Hoge Veluwe in Otterlo aan.
Helene Kröller-Müller
Helene Emma Laura Juliane Kröller-Müller (Horst (Essen), 11 februari 1869 - Otterlo, 14 december 1939) was een van de eerste vrouwen in Europa die een grote kunstcollectie bij elkaar bracht.
Biografie
Helene Müller werd geboren in het gezin van een Duitse industrieel. Ze trouwde in 1888 met de Nederlandse zakenman Anton Kröller en kreeg met hem vier kinderen. Müller volgde vanaf 1906 lessen kunstbeschouwing bij de kunstcriticus H.P. Bremmer, waarna ze een jaar later kunstwerken ging verzamelen uit de zeventiende eeuw, de tweede helft van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw, waarbij Bremmer een adviserende rol speelde. Ze kocht niet alleen schilderijen en tekeningen (zoals 91 schilderijen en 185 tekeningen van de schilder Vincent van Gogh), maar ook schilder-, beeldhouw-, teken- en prentwerk van Redon, Seurat, Braque, Picasso en Mondriaan. Ook kocht zij kunst uit vroegere perioden, tot in de vijftiende eeuw, zoals Grieks keramiek en schilderijen uit China en Japan.
In het Kröller-Müller Museum dat in 1938 werd geopend in Nationaal Park De Hoge Veluwe, het voormalige enorme landgoed van het echtpaar, is de kunstverzameling te bewonderen. Haar favoriete schilderijen zijn in een aparte zaal ondergebracht.
Helene Kröller-Müller heeft 30 jaar lang een uitvoerige correspondentie gevoerd met een twintig jaar jongere vertrouweling: de uit Zwolle afkomstige Sam van Deventer. Hij was jongste bediende en later vertegenwoordiger in Bremen van de NV Müller & Co, waar Anton Kröller één van de directeuren was. Anders dan echtgenoot Kröller deelde hij haar grote belangstelling voor kunst.
Er wordt wel eens gesuggereerd dat Sam en Helene een verhouding hadden. Van Deventer had namelijk op de eerste etage in het jachthuis op de Hoge Veluwe zijn eigen appartement, met een zit/slaapkamer, een kledingkast en eigen badkamer. Hij was, buiten de architect Henry van de Velde - die tijdens de bouw van het museum ook tijdelijk in het jachthuis woonde - en naast het echtpaar Kröller, de enige die vanaf de bouw zijn eigen vertrekken had in het jachthuis. Er was een smal trapje aanwezig dat van boven direct naar Helenes slaapkamer voerde. Het trapje maakte het Van Deventer eventueel mogelijk om snel en ongezien af te dalen naar Helenes slaapkamer.
Van Deventer trouwde zeven jaar na de dood van Helene op 51-jarige leeftijd. 33 jaar na het overlijden van Helene kreeg hij zijn graf op de Franse Berg, samen met Anton en Helene. In de Tweede Wereldoorlog sympathiseerde van Deventer met de Duitse bezetters en ontving in het Jachthuis regelmatig hoge Duitse ambtenaren en militairen.
Behalve de kunstwerken die Sam van Deventer, geïnspireerd door Helene Kröller-Müller, had verzameld, werd na de dood van zijn zoon Rudi ook een kist aan het museum overgedragen. Die kist bevat een groot aantal brieven van Helene aan Sam, veel brieven aan haar vier kinderen en andere correspondentie van het echtpaar Kröller-Müller. Uit de briefwisseling met Sam komt Helene over als een koppige en gedecideerde vrouw die bijzonder moeilijk deed tegen de architecten die een museum moesten ontwerpen. Ludwig Mies van der Rohe stuurde ze de laan uit en met Berlage maakte ze zo vaak ruzie dat hij zelf opstapte. Door veel geld uit te geven aan schilderijen van Van Gogh en deze in de VS ten toon te stellen, hielp ze deze naamsbekendheid geven. Rovers' onderzoek toont het grote belang van private kunstverzamelaars voor de kunstwereld aan. Als mecenas gaf Helene de moderne kunst een duw.
Wetenswaardig
In Nationaal Park De Hoge Veluwe ligt ook het fraaie Jachthuis St. Hubertus van de architect Berlage. Een groot museum, ontworpen door Berlage, had de kroon op haar werk moeten worden, het is door de dreigende Tweede Wereldoorlog echter nooit gebouwd. Een bescheidener huisvesting is het huidige Kröller-Müller Museum.
Externe links
---
pmc © 27 juli 2014
